Bilgi kirliliği ve dezenformasyonun odağındaki TikTok, her türlü eleştiriye rağmen 2025 yılında da dünya genelinde 1,5 milyardan fazla kullanıcıyla yükselişini sürdürüyor. Uzmanlar, insanların "yalan haber" riskine rağmen bu platformu bırakmamasının arkasında yatan psikolojik ve teknik nedenleri mercek altına aldı.
İşte TikTok’un bilgi kirliliği fırtınasına rağmen kullanıcıları elinde tutma sırları:
1. Algoritmanın "Hapsetme" Gücü
TikTok’un en büyük kozu, kullanıcıyı saniyeler içinde tanıyan yapay zekasıdır. "Sizin İçin" akışı, doğruluğu değil, etkileşimi merkeze alır. Bir bilginin yalan olması, algoritma için engel değildir; aksine, tartışmalı ve şaşırtıcı (yalan olsa dahi) içerikler daha fazla izlendiği için algoritma bunları ön plana çıkarır. Kullanıcılar, ilgi alanlarına hitap eden bitmek bilmeyen bir akışın içinde "pasif tüketime" hapsolur.
2. "Haber Beni Bulur" Anlayışı
Özellikle Gen-Z (Z Kuşağı) arasında arama motoru yerine TikTok kullanımı artıyor. Yapılan araştırmalara göre gençler haberi aramıyor; "haberin onları bulmasını" bekliyor. Görsel ve işitsel olarak sunulan kısa videolar, karmaşık metinlere göre beyinde daha hızlı işleniyor ve "akıcılık etkisi" (fluency effect) yaratarak bilginin yanlış olsa bile doğruymuş gibi algılanmasına neden oluyor.
3. Duygusal Tatmin ve Aidiyet
Bilgi kirliliğinin yayılmasındaki en büyük etkenlerden biri, insanların kendi görüşlerini destekleyen bilgilere inanma eğilimidir (doğrulama yanlılığı). TikTok’taki "düet" ve "ekleme" (stitch) özellikleri, kullanıcıların bir bilginin doğruluğunu teyit etmek yerine, o bilgi üzerinden kendi topluluğuyla bağ kurmasını sağlıyor. Yanlış bilgi, bir "ait olma" aracına dönüşüyor.
4. Denetim Mekanizmalarının Yetersizliği
TikTok, 2025 yılının ilk çeyreğinde sadece Türkiye’de 5 milyondan fazla videoyu ihlal gerekçesiyle kaldırdığını açıklasa da, içerik üretim hızı denetimin çok üzerinde. Geleneksel medyadaki "editöryal filtreler" burada işlemediği için her kullanıcı bir "haber kaynağına" dönüşüyor ve bu da kontrolsüz bir veri yığını oluşturuyor.
Özetle: Neden Hala Oradayız?
İnsanlar TikTok'u bir ansiklopedi veya haber bülteni olarak değil, bir "vakit geçirme ve eğlence" aracı olarak görüyor. Ancak bu eğlence arayışı, farkında olmadan yanlış bilgilerin zihinlere yerleşmesine kapı aralıyor. Platformun sunduğu hızlı dopamin etkisi, "bilgi doğruluğu" kaygısının önüne geçiyor.